"In De schreeuw van de sax laat Bavo Dhooge een saxofoon vertellen over zijn leven en de boeiende mensen die hij ontmoette.
Aan de uitgebreide lijst van niet-menselijke vertellers in romans voegt Bavo Dhooge een saxofoon toe. In De schreeuw van de saxofoon vertelt hij - saxofoon is een mannelijk woord - honderduit over zijn 'vader' Adolphe Sax (1814-1894), de instrumentenbouwer die in zijn geboortestad Dinant 'petit Sax, le fantôme' werd genoemd omdat hij enigszins wereldvreemd was en in zijn kindertijd een aantal keer aan de dood ontsnapte. Verbeten werpt Sax zich op de ontwikkeling van het nieuwe instrument en roept hem toe: 'Saxofoon, maak kennis met de wereld. Wereld, maak kennis met de sax!' In Parijs stelt hij zijn 'instrument van de toekomst' voor aan Georges Bizet die hem laat optreden in de suite L'Arlésienne. Ook Debussy zal voor hem schrijven.
Het instrument wordt echt beroemd wanneer het de oceaan oversteekt en in de handen van jazzgenieën als Ornette Coleman en Lester Young belandt, en zelfs in de schoot van Josephine Baker mag liggen. Terug in Europa verblijft hij tijdens de Tweede Wereldoorlog zelfs even in Hitlers Adelaarsnest in Beieren. Weer later is hij getuige van de 'grootste jazzsessie aller tijden', wanneer in november 1945 saxofonist Charlie Parker en trompettisten Dizzy Gillespie en Miles Davis muzikaal freewheelen.
President en stagiaire
Hij hoort hoe sommigen jazz verderfelijk noemen en hoe zangeres Billie Holiday wordt uitgescholden voor 'chocoladeteef'. Hij reist zelfs mee met astronaut Ron McNair die hem in 1984 in de Challenger bespeelde. In 1986 zou McNair sterven in de tiende missie van het ruimteveer toen het kort na de lancering ontplofte. Ook zag hij wat er zich afspeelde tussen die sax spelende president en zijn stagiaire. Nu geniet hij van zijn pensioen in het Brusselse Muziekinstrumentenmuseum.
Bavo Dhooge is een getalenteerde veelschrijver die sinds zijn debuut in 2001 ruim honderd boeken schreef in diverse genres maar vooral met uitmuntende misdaadromans naam maakte. De schreeuw van de saxofoon verscheen oorspronkelijk in een beperkte oplage in 2020 toen Dhooge elke maand een boek publiceerde. Nu wordt het door een reguliere uitgeverij opnieuw uitgegeven. Een volgehouden gimmick is dat de titels van al zijn boeken beginnen met de letter S. De schreeuw van de sax bevat sterke verhalen en boeiende personages maar toch zou Dhooge nog dieper hebben kunnen graven. Soms flitsen al die fascinerende muzikanten, componisten en passanten over wie de sax vertelt, te snel voorbij. Wel word je warm gemaakt voor al de fantastische muziek die het instrument al ruim 180 jaar voortbrengt. Hier schalt de sax van Charlie Parker op 'Now's the time' opnieuw geregeld door het huis."
- Mappalibri
Bavo Dhooge: De schreeuw van de sax
door Carl De Strycker
"Bavo Dhooge was mij voornamelijk bekend als thrillerschrijver en van de gimmick dat al zijn boektitels beginnen met de letter s. Dat geldt ook voor zijn nieuwste boek, De schreeuw van de sax, waarmee hij zich een getalenteerd auteur van historische romans toont. Bijzonder aan dit boek is dat de verteller ervan een saxofoon is, en niet zomaar een, maar wel het allereerste exemplaar dat Adolphe Sax vervaardigde.
Die sax vertelt de levensgeschiedenis van zijn maker – op zich een knotsgek verhaal – en dan volgen we hem op zijn veroveringstocht door de muziekgeschiedenis. Hector Berlioz is enthousiast wanneer hem het nieuwe instrument gepresenteerd wordt, maar overlijdt te vroeg om er echt mee aan de slag te gaan; Claude Debussy, aan wie de sax toevalt, is minder overtuigd, maar bezorgt hem uiteindelijk toch zijn eerste adelbrieven. Dankzij een opdracht van mecenas en amateursaxofonist Elisa Hall, die bij hem een stuk bestelt, en vooral dankzij haar vasthoudendheid, want de componist tracht ondanks ruime betaling de klus uit te stellen en te negeren. Uiteindelijk zal diens ‘Rapsodie’ na zijn dood een van de belangrijkste klassieke composities voor het instrument blijken. Vervolgens wordt de sax ingezet in het kader van militaire ensembles en dan natuurlijk als onontbeerlijk geluid in de jazz.
Dhooge volgt de sax tijdens al diens hoogtepunten en laat hem vertellen over de mensen die belangrijk geweest zijn in de ontwikkeling van het instrument. Gaandeweg verschuift evenwel de focus weg van de muziekgeschiedenis: de verteller gaat van hand tot hand en bij sommige personages die hem in handen krijgen ligt de nadruk minder op het instrument, maar meer op het wereldgebeuren. Dat is bijvoorbeeld het geval als de sax getuige is van de deportatie een joodse familie of wanneer hij in Hitlers Adelaarsnest belandt. Daarna zijn er nog wel hoofdstukjes waarin de saxofoon daadwerkelijk als instrument een belangrijke (bij)rol speelt.
Zo neemt de astronaut Ronald McNair op zijn tweede missie een sax mee en bespeelt deze ook in de ruimte (later zal hij tijdens de ramp met de Challanger om het leven komen), en ook tijdens de inauguratie van president Bill Clinton steelt de sax de show (waarna hij bij Dhooge ook getuige is van het slippertje van de president met Monica Lewinsky). Tijdens de covid-epidemie is hij door toeval ook nog aanwezig bij het sterfbed van Manu Dibango, de Kameroenese saxofonist. Die hoofdstukjes doen een weinig geforceerd aan en zijn bedoeld om toch maar het verhaal vanaf het ontstaan tot vandaag te kunnen vertellen. Misschien ware ‘de eeuw van de sax’ voldoende geweest als verhaalstof, namelijk vanaf de ontwikkeling van het instrument tot de immense populariteit ervan in de jazzscene? Uiteindelijk belandt de allereerste sax in het muziekinstrumentenmuseum in Brussel waar hij rust vindt nadat hij zijn hele verhaal gedaan heeft. Een heftig verhaal, want hij is getuige geweest van alle belangrijke gebeurtenissen vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw…
De schreeuw van de sax is een cultuurgeschiedenis van de saxofoon met een bijzonder vertelperspectief. Nieuw is die insteek niet, Dhooges boek doet ontzettend denken aan de roman Mara van Wolf Wondratschek, waarin een beroemde cello zijn eigen levensverhaal vertelt. Niettemin valt er weinig af te dingen op deze vlot geschreven roman die de wereldgeschiedenis vanuit een verrassend standpunt benadert."
- De Morgen (Dirk Leyman)
"Een koperen karkas’ dat leven moet worden ingeblazen door de mens. Dat is de saxofoon. In de nieuwe roman van Bavo Dhooge dist het instrument zijn levensverhaal op vanaf het midden van de 19de eeuw tot nu. Ooggetuige van wereldoorlogen, zelf schitterend in de jazz-age of mee de popmuziek kleurend. Dhooge waagt zich aan het genre van de historische schelmenroman, ‘een rapsodie voor een rebel’, noemt hij het, ‘een schreeuw tegen onrecht, ongelijkheid en onverdraagzaamheid."
- Hebban (5*****)
"Een saxofoon die de hoofdrol speelt.
Vanaf zijn geboorte tot nu maakt een rebelse sax een muzikale tournee waarin diverse beroemde historische figuren en gebeurtenissen zijn pad kruizen.
Een geschiedenisreis over 180 jaren. Hij start in de klassieke muziek, maakt de gruwelen van de oorlogsjaren mee, om vervolgens via de jazz in de popmuziek te belanden.
Elke keer blijft zijn muziekspel een symbiose in een eigen divisie, geen onderscheid in gradatie, kleur of klasse.
Alles wordt verteld op een ludieke wijze.
Humoristisch en erg prettig geschreven.
Een aparte opzet om het verhaal vanuit het perspectief van de sax te vertellen.
Als ex-saxofoon speler kwamen vele feiten me bekend voor.
Ook heb ik het muziekmuseum in Brussel ooit mogen bezoeken.
In dit museum eindigt zijn reis.
Ik heb enorm genoten van deze tijdreis!"
'De schreeuw van de sax' krijgt op Hebban.nl drie positieve recensies: 2 x 4**** en 1 x 5*****.
1. Een aangenaam boek dat de geschiedenis van de saxofoon vanaf zijn ontstaan tot op heden op een verrassende manier door de saxofoon zelf laat vertellen. De ontmoetingen van de sax met de verschillende personages in het boek zijn soms hilarisch maar vaak ook weemoedig en diepmenselijk. De saxofoon ontmoet de grootste componisten ter aarde en verkent alle muziekgenres, van klassiek, jazz, blues tot experimentele muziek. Aan de jazz periode wordt het meeste aandacht besteed, temeer omdat de saxofoon hier ook zijn hoogdagen kende. De deportatie van een Joodse familie is een triest dieptepunt, de 'sax in space' een niet te evenaren hoogtepunt. Het leest als een trein en verveelt nergens. De 'Schreeuw van de Sax' is een aanrader voor de saxofonisten onder ons. Het verhaal had kunnen verteld worden door een sopraan, een alt, een bariton of zelfs een bas. Maar alleen de tenor kan mensen zo beroeren tot in het diepst van hun hart ****
2. Omdat ik zelf praktisch al mijn hele leven muziek maak en onder andere saxofoon speel sprak dit boek mij aan. De titel, de omslag, maar vooral het bijschrift ‘Een monumentale ode aan een eigenzinnig instrument’ zorgden daar wel voor. Omdat precies die eigenzinnigheid de reden is waarom ik lang geleden persoonlijk vanuit grote liefde voor de sax koos.
De schrijfstijl leest voor mij vanaf de eerste pagina’s ongecompliceerd en prettig. Echter zijn de zinnen hier en daar wel met Vlaamse bewoording doorspekt. Wat denk ik goed is om te weten aangezien de tekst soms nu eenmaal anders geformuleerd wordt. Overigens is dit logisch gezien de schrijver en de uitgeverij van Belgische origine zijn. Het deed absoluut niets af aan het leesplezier of de inhoudelijke begrijpbaarheid.
“ ‘Hij is werkelijk prachtig, monsieur! Wist u dat ik ooit saxofoon ben beginnen te spelen op advies van mijn huisdokter?’ ”
Wellicht is het even wennen om te lezen vanuit de gedachtegang van een instrument als hoofdpersonage. Toch komt het over als ieder ander karakter, was ik al gauw helemaal betrokken bij zijn waarneming van de wereld om hem heen en leefde ik volop mee. Doordat het verhaal over een langdurige tijdsperiode afspeelt (zo’n 180 jaar), ook nog eens verschillende landen en grootse wereld gebeurtenissen aantikt is zijn verhaal geschiedkundig, cultureel, spannend en avontuurlijk. Allemaal naast elkaar, boeiend voor de lezer en niet alleen fictief maar ook romantisch en leerzaam.
“ ‘Ik ben nog maar net dertien, honey’, zei ze. ‘Maar ik heb al een heel leven geleid, weet je dat?’ ”
Persoonlijk ervaarde ik als muzikante herkenning op de meest onverwachte momenten, dat gebeurde vooral bij de personen die de desbetreffende sax ontmoet gedurende zijn leven en de ervaringen die zij met hem delen. Zowel op muzikaal gebied als persoonlijk belevingsvlak. Ik voelde me hierdoor meerdere malen positief geraakt, het geeft een gevoel van verbinding met mijn medemuzikanten, tevens gewoon ieder medemens, over de hele wereld door geschiedenis & huidige tijd heen. Brengt me ook wel een boodschap waar ik zelf sterk in geloof, muziek verbind en troost de mens door alles heen, hoe zwaar het leven soms ook is. Daar heeft de schrijver zeker vakkundig voor gezorgd.
“Geen zwart, geen wit, zelfs geen grijs. Nuance, dat was waar het bij mij omdraaide, altijd en overal. Ik was anders.”
‘De schreeuw van de sax’ is een heerlijke, interessante muzikale reis door de geschiedenis via de gedachtegang & beleving van de eerste tenor sax. Dit verhaal is wat mij betreft een aanrader voor zowel de muzikale als niet muzikale lezer omdat het vooral één groot intrigerend avontuur betreft.
3. Een saxofoon die de hoofdrol speelt.
Vanaf zijn geboorte tot nu maakt een rebelse sax een muzikale tournee waarin diverse beroemde historische figuren en gebeurtenissen zijn pad kruizen.
Een geschiedenisreis over 180 jaren. Hij start in de klassieke muziek, maakt de gruwelen van de oorlogsjaren mee, om vervolgens via de jazz in de popmuziek te belanden. Elke keer blijft zijn muziekspel een symbiose in een eigen divisie, geen onderscheid in gradatie, kleur of klasse.
Alles wordt verteld op een ludieke wijze.
Humoristisch en erg prettig geschreven.
Een aparte opzet om het verhaal vanuit het perspectief van de sax te vertellen.
Als ex-saxofoon speler kwamen vele feiten me bekend voor.
Ook heb ik het muziekmuseum in Brussel ooit mogen bezoeken.
In dit museum eindigt zijn reis.
Ik heb enorm genoten van deze tijdreis!
Een uitgebreide, mooie boekbespreking van HAVO
Lees ze hier.