Omdat ik zelf praktisch al mijn hele leven muziek maak en onder andere saxofoon speel sprak dit boek mij aan. De titel, de omslag, maar vooral het bijschrift ‘Een monumentale ode aan een eigenzinnig instrument’ zorgden daar wel voor. Omdat precies die eigenzinnigheid de reden is waarom ik lang geleden persoonlijk vanuit grote liefde voor de sax koRead more about review stating Fantastisch eigenzinnige sax!

os.
De schrijfstijl leest voor mij vanaf de eerste pagina’s ongecompliceerd en prettig. Echter zijn de zinnen hier en daar wel met Vlaamse bewoording doorspekt. Wat denk ik goed is om te weten aangezien de tekst soms nu eenmaal anders geformuleerd wordt. Overigens is dit logisch gezien de schrijver en de uitgeverij van Belgische origine zijn. Het deed absoluut niets af aan het leesplezier of de inhoudelijke begrijpbaarheid.
“ ‘Hij is werkelijk prachtig, monsieur! Wist u dat ik ooit saxofoon ben beginnen te spelen op advies van mijn huisdokter?’ ”
Wellicht is het even wennen om te lezen vanuit de gedachtegang van een instrument als hoofdpersonage. Toch komt het over als ieder ander karakter, was ik al gauw helemaal betrokken bij zijn waarneming van de wereld om hem heen en leefde ik volop mee. Doordat het verhaal over een langdurige tijdsperiode afspeelt (zo’n 180 jaar), ook nog eens verschillende landen en grootse wereld gebeurtenissen aantikt is zijn verhaal geschiedkundig, cultureel, spannend en avontuurlijk. Allemaal naast elkaar, boeiend voor de lezer en niet alleen fictief maar ook romantisch en leerzaam.
“ ‘Ik ben nog maar net dertien, honey’, zei ze. ‘Maar ik heb al een heel leven geleid, weet je dat?’ ”
Persoonlijk ervaarde ik als muzikante herkenning op de meest onverwachte momenten, dat gebeurde vooral bij de personen die de desbetreffende sax ontmoet gedurende zijn leven en de ervaringen die zij met hem delen. Zowel op muzikaal gebied als persoonlijk belevingsvlak. Ik voelde me hierdoor meerdere malen positief geraakt, het geeft een gevoel van verbinding met mijn medemuzikanten, tevens gewoon ieder medemens, over de hele wereld door geschiedenis & huidige tijd heen. Brengt me ook wel een boodschap waar ik zelf sterk in geloof, muziek verbind en troost de mens door alles heen, hoe zwaar het leven soms ook is. Daar heeft de schrijver zeker vakkundig voor gezorgd.
“Geen zwart, geen wit, zelfs geen grijs. Nuance, dat was waar het bij mij omdraaide, altijd en overal. Ik was anders.”
‘De schreeuw van de sax’ is een heerlijke, interessante muzikale reis door de geschiedenis via de gedachtegang & beleving van de eerste tenor sax. Dit verhaal is wat mij betreft een aanrader voor zowel de muzikale als niet muzikale lezer omdat het vooral één groot intrigerend avontuur betreft.

HEBBAN: 4****

Een aangenaam boek dat de geschiedenis van de saxofoon vanaf zijn ontstaan tot op heden op een verrassende manier door de saxofoon zelf laat vertellen. De ontmoetingen van de sax met de verschillende personages in het boek zijn soms hilarisch maar vaak ook weemoedig en diepmenselijk. De saxofoon ontmoet de grootste componisten ter aarde en verkent alle muziekgenres, van klassiek, jazz, blues tot experimentele muziek. Aan de jazz periode wordt het meeste aandacht besteed, temeer omdat de saxofoon hier ook zijn hoogdagen kende. De deportatie van een Joodse familie is een triest dieptepunt, de 'sax in space' een niet te evenaren hoogtepunt. Het leest als een trein en verveelt nergens. De 'Schreeuw van de
Sax' is een aanrader voor de saxofonisten onder ons. Het verhaal had kunnen verteld worden door een sopraan, een alt, een bariton of zelfs een bas. Maar alleen de tenor kan mensen zo beroeren tot in het diepst van hun hart **** 

HEBBAN: 5*****

Een saxofoon die de hoofdrol speelt.
Vanaf zijn geboorte tot nu maakt een rebelse sax een muzikale tournee waarin diverse beroemde historische figuren en gebeurtenissen zijn pad kruizen.
Een geschiedenisreis over 180 jaren. Hij start in de klassieke muziek, maakt de gruwelen van de oorlogsjaren mee, om vervolgens via de jazz in de popmuziek te belanden.
Elke keer blijft zijn muziekspel een symbiose in een eigen divisie, geen onderscheid in gradatie, kleur of klasse.

Alles wordt verteld op een ludieke wijze.
Humoristisch en erg prettig geschreven.
Een aparte opzet om het verhaal vanuit het perspectief van de sax te vertellen.

Als ex-saxofoon speler kwamen vele feiten me bekend voor.
Ook heb ik het muziekmuseum in Brussel ooit mogen bezoeken.
In dit museum eindigt zijn reis.
Ik heb enorm genoten van deze tijdreis!

MAPPA LIBRI

Bavo Dhooge was mij voornamelijk bekend als thrillerschrijver en van de gimmick dat al zijn boektitels beginnen met de letter s. Dat geldt ook voor zijn nieuwste boek, De schreeuw van de sax, waarmee hij zich een getalenteerd auteur van historische romans toont. Bijzonder aan dit boek is dat de verteller ervan een saxofoon is, en niet zomaar een, maar wel het allereerste exemplaar dat Adolphe Sax vervaardigde.  

Die sax vertelt de levensgeschiedenis van zijn maker – op zich een knotsgek verhaal – en dan volgen we hem op zijn veroveringstocht door de muziekgeschiedenis. Hector Berlioz is enthousiast wanneer hem het nieuwe instrument gepresenteerd wordt, maar overlijdt te vroeg om er echt mee aan de slag te gaan; Claude Debussy, aan wie de sax toevalt, is minder overtuigd, maar bezorgt hem uiteindelijk toch zijn eerste adelbrieven. Dankzij een opdracht van mecenas en amateursaxofonist Elisa Hall, die bij hem een stuk bestelt, en vooral dankzij haar vasthoudendheid, want de componist tracht ondanks ruime betaling de klus uit te stellen en te negeren. Uiteindelijk zal diens ‘Rapsodie’ na zijn dood een van de belangrijkste klassieke composities voor het instrument blijken. Vervolgens wordt de sax ingezet in het kader van militaire ensembles en dan natuurlijk als onontbeerlijk geluid in de jazz.
 
Dhooge volgt de sax tijdens al diens hoogtepunten en laat hem vertellen over de mensen die belangrijk geweest zijn in de ontwikkeling van het instrument. Gaandeweg verschuift evenwel de focus weg van de muziekgeschiedenis: de verteller gaat van hand tot hand en bij sommige personages die hem in handen krijgen ligt de nadruk minder op het instrument, maar meer op het wereldgebeuren. Dat is bijvoorbeeld het geval als de sax getuige is van de deportatie een joodse familie of wanneer hij in Hitlers Adelaarsnest belandt. Daarna zijn er nog wel hoofdstukjes waarin de saxofoon daadwerkelijk als instrument een belangrijke (bij)rol speelt.
 
Zo neemt de astronaut Ronald McNair op zijn tweede missie een sax mee en bespeelt deze ook in de ruimte (later zal hij tijdens de ramp met de Challanger om het leven komen), en ook tijdens de inauguratie van president Bill Clinton steelt de sax de show (waarna hij bij Dhooge ook getuige is van het slippertje van de president met Monica Lewinsky). Tijdens de covid-epidemie is hij door toeval ook nog aanwezig bij het sterfbed van Manu Dibango, de Kameroenese saxofonist. Die hoofdstukjes doen een weinig geforceerd aan en zijn bedoeld om toch maar het verhaal vanaf het ontstaan tot vandaag te kunnen vertellen. Misschien ware ‘de eeuw van de sax’ voldoende geweest als verhaalstof, namelijk vanaf de ontwikkeling van het instrument tot de immense populariteit ervan in de jazzscene? Uiteindelijk belandt de allereerste sax in het muziekinstrumentenmuseum in Brussel waar hij rust vindt nadat hij zijn hele verhaal gedaan heeft. Een heftig verhaal, want hij is getuige geweest van alle belangrijke gebeurtenissen vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw…
 
De schreeuw van de sax is een cultuurgeschiedenis van de saxofoon met een bijzonder vertelperspectief. Nieuw is die insteek niet, Dhooges boek doet ontzettend denken aan de roman Mara van Wolf Wondratschek, waarin een beroemde cello zijn eigen levensverhaal vertelt. Niettemin valt er weinig af te dingen op deze vlot geschreven roman die de wereldgeschiedenis vanuit een verrassend standpunt benadert.

BAZAROW

Brief aan Bavo Dhooge

Beste Bavo,

[Brief] Als u mij zou vragen wat mijn favoriete muziekinstrument is, zou ik onmiddellijk kunnen antwoorden.  Alleen maak ik mij de bedenking dat u mij die vraag nooit zal stellen.  Wij kennen elkaar niet.  Wij hebben elkaar nooit ontmoet.  Dat zijn nochtans noodzakelijke voorwaarden voor het hebben van een gesprek.  U zal het antwoord dus nooit weten.  Of toch wel.  Ik kan u het antwoord op die toch wel boeiende vraag via deze brief doorgeven.  Daarvoor hoeven wij elkaar niet te kennen.  Daarvoor hoeven wij elkaar niet eerder ontmoet te hebben.  Dat zijn de voordelen van het schrijven van een brief.  Daarom dus, mijn antwoord op een vraag die u ooit aan mij zou kunnen stellen.  Mijn favoriete instrument is de sax.  Dat is altijd al zo geweest.  In mijn liefde voor de sax ben ik trouw.  Ik laat mij niet verleiden door andere instrumenten.  De sax, dat is het.  De sax, dat blijft het.

Die liefde voor de sax deed mij naar uw boek grijpen.  De schreeuw van de sax.  Wat het boek zou worden, wist ik niet.  Dat is vaak zo.  Een boek moet eerst gelezen worden.  Pas dan weten wij het.  Pas dan kunnen wij oordelen.  Eén ding kon ik wel zeggen.  Nog vóór ik ook maar één woord gelezen had.  Ik was nieuwsgierig.  Ik was meer dan nieuwsgierig.  Na het lezen van uw boek kan ik nog een ander ding zeggen.  Na het lezen van uw boek is mijn liefde voor de sax nog groter geworden.  Nog intenser.  Nog inniger.

Het kan vreemd lijken.  Het kan onmogelijk lijken.  Maar het is niet de eerste keer dat schrijvers het onmogelijke ombuigen tot iets wat toch mogelijk blijkt te zijn.  U geeft het woord aan de sax.  Aan de eerste sax.  Aan de allereerste sax, gemaakt door Adolphe Sax.  Die sax laat u zijn verhaal vertellen.  Jawel, op dezelfde manier zoals mensen dat doen.  Met woorden.  Het lijkt wel alsof de sax op die kans heeft zitten wachten.  Want hij vertelt honderduit.  Vanaf zijn ‘geboorte’.  Tot aan het ‘rusthuis’.  U laat de sax een verhaal vertellen van bijna honderdtachtig jaar.

Openhartig
Wat ik niet vermoedde, weet ik nu.  Tot uw boek dacht ik dat een muziekinstrument enkel bedoeld was om muziek te maken.  Meer niet.  Zo eenvoudig was het, dacht ik.  Maar soms schuilt in eenvoud een grote complexiteit waaraan wij al te gemakkelijk voorbijgaan.  Die complexiteit legt u bloot.  U maakt duidelijk waarom de sax klinkt zoals hij klinkt.  Dat is geen toeval.  Die klank is gegroeid doorheen zijn levensverhaal.  Net zoals een mens op zoek gaat naar zijn eigen stem, heeft ook de sax eenzelfde zoektocht doorgemaakt.  Een zoektocht die hem langsheen de grote en donkere momenten van de wereldgeschiedenis brengt.  Een zoektocht die hem laat kennismaken met wereldsterren.

De sax is openhartig.  Hij vertelt zonder enig voorbehoud.  Geheimen kent hij niet.  Die eerlijke openheid biedt ons zo een schitterend zicht op de vele aspecten van het instrument.  Op de vele gelaagdheden van de sax.  Wij zijn in staat zijn levensstijl te ontleden.  Die stijl is jachtig.  Snel.  Traag.  Atonaal.  Melodieus.  Hard.  Zacht.  Vol.  Schel.  Fel.  Telkens iemand de sax bespeelt, ontdekt de sax een nieuwe karaktertrek.  Door hem te bespelen blaast de muzikant ziel in de sax.  Die ziel brengt de sax tot leven.  Die ziel kruidt het leven van de sax.  Die ziel maakt het leven van de sax kleurrijker.  Boeiender.  Interessanter.

Terwijl ik het levensverhaal van de sax lees, besef ik dat het boek veel meer is dan enkel dat verhaal.  Het vertelt niet enkel het verhaal van de sax.  Net zozeer vertelt uw boek het verhaal van een muziek, waarin de sax een groot aandeel had.  Die muziek ken ik niet of onvoldoende.  Ik besef dat ik aan het werk moet.  Want uw boek is een uitnodiging om die muziek te gaan ontdekken.  Ik aanvaard met groot plezier die uitnodiging.  Terwijl ik uw boek lees, vertrek ik op een muzikale ontdekkingsreis.  Op die reis maak ik kennis met Josephine Baker.  Met Charlie Parker.  Met Mamie Smith.  Met Coleman Hawkins.  Met Lester Young.  Met Billie Holiday.  Met John Coltrane.  Met Manu Dibango.  Een wereld gaat voor mij open.  Een wereld die ik graag en enthousiast binnenstap.

U schrijft prachtig.  Soms beschrijft u momenten zo intens dat het bijna pijn doet.  Ik zou die momenten kunnen benoemen.  Dat zal ik evenwel niet doen.  Het leesplezier moet voor de potentiële lezer intact blijven.  Aan dat plezier mag niet getornd worden.  Wat u doet, is de lezer laten meedrijven op de hoogtepunten van de sax.  Maar net zozeer laat u de lezer afdalen in de dieptepunten van de sax.  Want net zoals het leven van een mens kent ook het leven van de sax ups en downs.  Het gaat op en neer.  Afhankelijk van zijn vriend of vriendin op dat moment.  In die op- en neergang heb ik de kracht mogen ontdekken van muziek.  Muziek is helend.  Verbindend.  Troostend.  Het aandeel van de sax in die kracht maakt u tastbaar.  Maakt u voelbaar.

Beste Bavo.  De vraag naar mijn favoriete instrument kon ik makkelijk beantwoorden.  Moeilijker was het te zeggen waarom dat zo is.  Dat is nu veranderd.  Door het lezen van uw boek begrijp ik de sax beter.  Ik voel de sax beter aan.  Ik weet nu wie zijn vader is.  Wie zijn moeder is.  Wie zijn peetoom is.  Ik weet nu wie zijn nonkels zijn.  Wie zijn tantes zijn.  Ik weet nu wie zijn vrienden zijn.  Wie zijn vriendinnen zijn.  Zijn verhaal is compleet.  Daarvan hebt u verslag gedaan in uw schitterende boek.  Voor die buitengewone prestatie wil ik u danken.  Van ganser harte.

Met vriendelijke groeten,

DE STANDAARD DER LETTEREN: 3***

DE MORGEN (DIRK LEYMAN)

‘Een koperen karkas’ dat leven moet worden ingeblazen door de mens. Dat is de saxofoon. In de nieuwe roman van Bavo Dhooge dist het instrument zijn levensverhaal op vanaf het midden van de 19de eeuw tot nu. Ooggetuige van wereldoorlogen, zelf schitterend in de jazz-age of mee de popmuziek kleurend. Dhooge waagt zich aan het genre van de historische schelmenroman, ‘een rapsodie voor een rebel’, noemt hij het, ‘een schreeuw tegen onrecht, ongelijkheid en onverdraagzaamheid’.